Nasza historia

Historia Służewa

 Historia Służewa zaczyna się u początków ubiegłego tysiąclecia, natomiast potwierdzona i udokumentowana archeologicznie obecność ludzi na tym terenie sięga kilkunastu tysięcy lat wstecz. W XI wieku tereny dzisiejszego Służewa wzmiankowane były jako własność Kanoników Regularnych ze stolicy Mazowsza, Czerska, którzy ufundowali tu kościół Najświętszej Marii Panny, swojej patronki. W roku 1238 biskup poznański – Paweł konsekrował go, dodając imię św. Katarzyny Aleksandryjskiej, pod jakim dziś go znamy. Tak powstała parafia służewska o ogromnym zasięgu.  W XVI wieku notowano tu 220 włók ziemi, należących do trzynastu dziedziców, oraz siedemnaście wsi i osad.

W XVII w. dwa duże obszary Służewa kupił król Jan III Sobieski, włączając je do dóbr wilanowskich. W XVIII wieku część owych dóbr wraz z dworem należała już do hetmanowej Elżbiety Sieniawskiej. Z tych czasów pochodzi obraz Canaletta z najstarszym widokiem kościoła, zabudowań folwarku i wsi Służew. W XIX wieku znaczące inwestycje poczynili tu Potoccy, kolejni właściciele tych terenów. Następnie Służew przeszedł w ręce Branickich. Od tamtego czasu  w dokumentach osobno opisuje się wieś Służew i folwark Służew oraz ogród (Gucin Gaj), sady, pola i łąki. Około 1880 r. Rosjanie, odkupili pas terenu i zaczęli na Służewie budować fort.

W roku 1916 niemiecki generał gubernator Warszawy, Hans Hartwig von Beseler, poszerzył granice stolicy, aż po północną krawędź Służewa. Folwark Służew liczył wtedy 11 domów i 151 mieszkańców. Obawy związane z reformą skłoniły Ksawerego Branickiego do obsadzenia folwarku drzewami owocowymi, a następnie do parcelacji. Osiedle nowopowstających tu willi zaczęto w 1932 r. nazywać „Służew – Parcela”, w odróżnieniu od Służewa Dworskiego czyli późniejszego Służewa nad Dolinką lub Służewa – Zakopanego, Poduchownego, Dolnego (Stare i Nowe Stegny). W 1934 r. część ziemi folwarcznej sprzedano ojcowi Jackowi Woronieckiemu. Tak na Służew zawitali Ojcowie Dominikanie, budując swój ośrodek i klasztor. W ich kaplicy ślub brał Prezydent Stefan Starzyński, kupiwszy zresztą dla siebie nieopodal posesję (nie było mu dane tu zamieszkać). 20 września 1938 roku Służew włączono w granice Warszawy. Wojna i okupacja przyniosły całej okolicy ogromne zniszczenia. Podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy podpalili większość nowych willi na parcelach pofolwarcznych. Z klasztoru Dominikanów do służby powstańcom wyszedł wówczas ich kapelan, błogosławiony Michał Czartoryski, rozstrzelany w szpitaliku na Czerniakowie wraz z wiernymi, których nie chciał do końca opuścić.